Έμφαση και προσοχή στα υλικά επαφής με τρόφιµα  

Δίχως αμφιβολία τα τρόφιµα έρχονται σε επαφή µε πολλά υλικά και αντικείµενα κατά τη διαδικασία της παραγωγής, επεξεργασίας, αποθήκευσης,  παρασκευής και προσφοράς τους, πριν φτάσουν στο πιάτο των πελατών σας. Γνωρίζετε ποια από αυτά τα υλικά είναι κατάλληλα και γιατί;

Τα δοχεία µεταφοράς τροφίµων, τα µηχανήµατα επεξεργασίας τροφίµων, τα υλικά συσκευασίας, τα µαγειρικά και τα επιτραπέζια σκεύη και εν γένει αντικείµενα έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, ονοµάζονται FCM/ΥΕΤ. Πρέπει δε, να είναι επαρκώς αδρανή έτσι ώστε τα συστατικά τους να µην επηρεάζουν με αρνητικό τρόπο την υγεία των καταναλωτών ή την ποιότητα των τροφίµων. Υπό αυτό το πρίσμα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) εφαρµόζεται µια σειρά νοµικών απαιτήσεων και ελέγχων που αφορούν την ασφάλεια των τροφίµων με την ταυτόχρονη διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εµπορευµάτων. Μάλιστα, η νοµοθεσία που ισχύει στους κόλπους της Ε.Ε. προβλέπει δεσµευτικούς κανόνες που επιζητούν πλήρη συμμόρφωση εκ μέρους όσους αφορά. Οι εν λόγω κανόνες δύναται να είναι γενικού χαρακτήρα είτε να ισχύουν µόνο για συγκεκριµένα υλικά. Όταν δεν υφίστανται συγκεκριµένοι κανόνες σε επίπεδο Κοινότητας, τότε η σχετική νοµοθεσία µπορεί να συµπληρώνεται από την εθνική των κρατών-µελών της Ε.Ε.

 Επαρκές νομοθετικό πλαίσιο από την Ε.Ε.

Χάρη στον κανονισµό 1935/2004 προσφέρεται ένα εναρµονισµένο νοµικό πλαίσιο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, με βάση τον οποίο τα υλικά δεν πρέπει: Να απελευθερώνουν τα συστατικά τους στα τρόφιµα σε επίπεδα τα οποία είναι επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία, αλλά και να τροποποιούν τη σύνθεση, τη γεύση και την οσµή των τροφίµων κατά τρόπο µη αποδεκτό.

Την ίδια στιγμή, το προαναφερθέν νομικό πλαίσιο προβλέπει ειδικούς κανόνες για τα ενεργά και τα “νοήµονα” υλικά τα οποία είναι σχεδιασµένα με τέτοιο τρόπο ώστε να µην είναι αδρανή, εν γένει αντικείµενα έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, ονοµάζονται FCM/ΥΕΤ, καθορίζει τη διαδικασία αξιολογήσεων της ασφάλειας των ουσιών που χρησιµοποιούνται για την παρασκευή FCM/ΥΕΤ µε τη συµµετοχή της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίµων, αναφέρει κανόνες για την επισήµανση οι οποίοι περιλαµβάνουν ένδειξη σχετικά µε τη χρήση τους (π.χ. κουτάλι σούπας, ως µηχανή του καφέ, φιάλη κρασιού κ.ο.κ.) ή αναπαραγωγή του συµβόλου, καθώς επίσης και διατάξεις για την απόδειξη της συµµόρφωσης και την ιχνηλασιµότητά τους. Την ίδια στιγμή, έχει ληφθεί μέριμνα για εξουσίες θέσπισης επιπρόσθετων µέτρων της Ε.Ε. για συγκεκριµένα υλικά (λ.χ. για τα πλαστικά).

Σημαντικό βάρος δίνεται και στην κοινοποίηση πληροφοριών, καθώς οι παραγωγοί υλικών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα οφείλουν να διασφαλίζουν επαρκή κοινοποίηση πληροφοριών σχετικά µε την ασφαλή χρήση των προϊόντων τους. Οι εν λόγω πληροφορίες θα πρέπει να απευθύνονται στο σύνολο των εμπλεκομένων στην εν γένει αλυσίδα εφοδιασµού, ώστε να διασφαλίζεται η κατάλληλη χρήση των ενδιάµεσων υλικών, ενώ θα παρέχει οδηγίες στους επιχειρηματίες -μεταξύ άλλων της εστίασης- αλλά και στους καταναλωτές ώστε να ενηµερώνονται σχετικά µε την ασφαλή και κατάλληλη χρήση των αντικειµένων ανά περίπτωση. Πως επιτυγχάνεται, όμως, η κοινοποίηση πληροφοριών στο πλαίσιο της αλυσίδας εφοδιασµού; Μα, μέσω της Δήλωσης Συµµόρφωσης.

Τα πάντα εκκινούν από την παραγωγή

Με τον κανονισµό (ΕΚ) 2006/2023 διασφαλίζεται διαρκής συµµόρφωση µε τις απαιτήσεις όσον αφορά την παραγωγή ΥΕΤ µεριµνώντας για: εγκαταστάσεις κατάλληλες για τον σκοπό χρήσης τους και την ευαισθητοποίηση του προσωπικού όσον αφορά τα κρίσιµα στάδια της παραγωγής, τεκµηριωµένα συστήµατα διασφάλισης ποιότητας και ελέγχου ποιότητας στις εγκαταστάσεις, και επιλογή κατάλληλων υλικών εκκίνησης (πρώτων υλών) για τη διαδικασία παραγωγής, µε στόχο την ασφάλεια και την αδράνεια των τελικών αντικειµένων. Οι κανόνες ορθής πρακτικής κατά την παραγωγή εφαρµόζονται σε όλα τα στάδια της συνολικής διαδικασίας, παρά το γεγονός ότι η παραγωγή αρχικών υλικών καλύπτεται από διαφορετική νοµοθεσία.

Θα πρέπει να τονιστεί πως εκτός από τη γενική νοµοθεσία, συγκεκριµένα υλικά όπως λ.χ. τα κεραµικά υλικά, η µεµβράνη αναγεννηµένης κυτταρίνης, τα πλαστικά (συµπεριλαµβανοµένου του ανακυκλωµένου πλαστικού) κ.ά. καλύπτονται από συγκεκριµένα µέτρα της Κοινότητας. Την ίδια στιγμή υπάρχουν συγκεκριµένοι κανόνες σχετικά µε ορισµένες ουσίες εκκίνησης (πρώτες ύλες), οι οποίες χρησιµοποιούνται για την παραγωγή FCM/ΥΕΤ.

Ευρωπαϊκός Κανονισμός 10/2011

Το πλέον ολοκληρωµένο µέτρο θεωρείται ο κανονισµός (10/2011) της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα πλαστικά υλικά και αντικείµενα. Περιγράφει τους κανόνες σχετικά µε τη σύνθεση των πλαστικών υλικών που έρχονται σε επαφή µε τρόφιµα, συµπεριλαµβανοµένης της κατάρτισης ενός συγκεντρωτικού καταλόγου ουσιών των οποίων η χρήση επιτρέπεται κατά την παραγωγή πλαστικών FCM/ΥΕΤ. Στον κανονισµό (ΕΕ) αριθ. 10/2011 ορίζονται κανόνες για τον προσδιορισµό της συµµόρφωσης των πλαστικών υλικών, καθώς και προδιαγραφές και περιορισµοί σχετικά µε τη χρήση των σχετικών ουσιών.

Οι τελευταίοι περιλαµβάνουν όρια µετανάστευσης, τα οποία καθορίζουν τη µέγιστη ποσότητα ουσιών οι οποίες επιτρέπεται να “µεταναστεύουν” στα τρόφιµα. Η συνολική δε, “µετανάστευση” ουσιών από ένα πλαστικό αντικείµενο σε ένα τρόφιµο δεν πρέπει να ξεπερνά τα 60mg ανά κιλό τροφίµου.

Ανακύκλωση

Η προσπάθεια βέλτιστης αξιοποίησης των πόρων συνεπάγεται ότι η ανακύκλωση καθίσταται ολοένα συχνότερη κατά τη διαδικασία της παραγωγής. Έτσι, λοιπόν, στον κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 2008/282 ορίζονται οι κανόνες για το ανακυκλωµένο πλαστικό, καθώς αυτό µπορεί να έχει επιµολυνθεί από άγνωστες ουσίες. Τα ενεργά και νοήµονα υλικά παρατείνουν τη διάρκεια αποθήκευσης, διατηρώντας ή βελτιώνοντας την κατάσταση των συσκευασµένων τροφίµων, απελευθερώνοντας ή απορροφώντας ουσίες προς ή από το τρόφιµο είτε από το περιβάλλον του. Ως εκ τούτου, εξαιρούνται από τον γενικό κανόνα περί αδράνειας, ο οποίος περιλαµβάνεται στον κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 2004/1935.

Οι ειδικοί κανόνες που παρατίθενται στον κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 450/2009 εφαρµόζονται για την εκπλήρωση του ειδικού σκοπού για τον οποίο προορίζονται, π.χ.: απορρόφηση ουσιών από το εσωτερικό της συσκευασίας τροφίµων, απελευθέρωση ουσιών στα τρόφιµα, ένδειξη της λήξης του τροφίµου µέσω της απελευθέρωσης ουσιών που προκαλούν αλλοίωση του χρώµατος, ανάλογα µε τη διάρκεια και τη θερµοκρασία αποθήκευσης κ.ά.