ΦΠΑ: «Ψήνεται» στον καυτό ΦΠΑ η ελληνική αγορά εστίασης 

Από το 2010 οι επιχειρηματίες έχουν βαρεθεί να αλλάζουν τους συντελεστές ΦΠΑ σε υπολογιστές και ταμειακές μηχανές.  Εν τω μεταξύ, ξεκίνησε τον Ιούνιο η νέα εποχή του ΦΠΑ στη χώρα μας και η αγορά  έχει πλέον να αντιμετωπίσει ένα ακόμα πρόβλημα, πάνω σε όσα έχουν συσσωρευτεί στις πλάτες του επιχειρείν. Η μαζική εστίαση είναι ο υπ. αριθμόν 1 στόχος στο φορολογικό σαφάρι. Για άλλη μια φορά… 24

Ρεπορτάζ & φωτογραφίες: Θανάσης Αντωνίου

«Νιώθω ότι παλεύω μόνος και χωρίς καμία στήριξη γιατί τόσο οι προμηθευτές μου, όσο και οι πελάτες μας περνάνε κι αυτοί δύσκολα και το γνωρίζω. Σε μια τέτοια περίπτωση περιμένεις βοήθεια από  το κράτος ή τουλάχιστον να σε αφήσει να κάνεις τη δουλειά σου, αλλά ούτε αυτό γίνεται». Με αυτά τα λόγια ιδιοκτήτης ψητοπωλείου στη Νέα Σμύρνη περιέγραφε πρόσφατα στο Grill την αίσθηση που ο ίδιος έχει αποκομίσει από τις πρόσφατες εξελίξεις στην ελληνική αγορά.

Όπως προκύπτει από τα λεγόμενά του, δεν είναι τόσο η σκληρή φορολογική πολιτική που ασκείται αυτό που τον ενοχλεί, όσο η εφιαλτική αίσθηση ότι δεν έχει κανένα στήριγμα από τη μόνη πλευρά που θα έπρεπε να τηρεί τους όρους του παιχνιδιού και να δημιουργεί ‘αναχώματα’: την πολιτεία.

Θεσμικές αντιδράσεις

Όπως επισημαίνουν με νόημα οι επιχειρηματικοί φορείς η Ελλάδα είναι μεταξύ των τεσσάρων  πρώτων χωρών της Ε.Ε. με τον υψηλότερο συντελεστή ΦΠΑ. Η αύξηση του ΦΠΑ στο 24% και η εξομοίωσή του έναντι του μειωμένου ΦΠΑ σε 11 νησιά της χώρας δυστυχώς θα συρρικνώσει ακόμα περισσότερο την πραγματική οικονομία επηρεάζοντας αρνητικά τα ελληνικά νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις.

Η ΓΣΕΒΕΕ για παράδειγμα, επισημαίνει ότι η νέα νομοθεσία ‘πυροδοτεί’ μια σειρά από επιπρόσθετες επιβαρύνσεις που θα εντείνουν ακόμα περισσότερο τη δυσμενή κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι ΜμΕ. Ενδεικτικά αναφέρει στην επίσημη ανακοίνωσή της την επιβολή ειδικού φόρου στον καφέ, την αύξηση του συντελεστή ΕΦΚ στην μπύρα, την αύξηση της προκαταβολής φόρου και την αύξηση της παρακράτησης του φόρου μισθωτών και συνταξιούχων.

Το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται η ελληνική αγορά είναι ασφυκτικό: σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του ΙΜΕ της ΓΣΕΒΕΕ 3 στις 10 μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις κατέγραψαν ζημίες κατά το προηγούμενο έτος, ενώ 4 στις 10  έχουν ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές οφειλές και 15% ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις τράπεζες. Επιπλέον το 50% των ΜμΕ αντιμετωπίζει δυσκολίες στην έγκαιρη καταβολή των μισθών.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Ι

Αλέξανδρος Ρίζος, Goody’s Everest Group (Vivartia)

“Η αύξηση του ΦΠΑ σε 23% και εν συνεχεία σε 24% σε συνδυασμό με τη φορολογία εισοδήματος η οποία αυξήθηκε, πλήττει ήδη την αγορά της μαζικής εστίασης εφόσον δημιουργεί ασφυξία. Σε ιδιαίτερα δυσμενή θέση βρίσκονται  επιχειρήσεις με χαμηλές πωλήσεις ή/και υψηλές δαπάνες. Εξάλλου ο ΦΠΑ είναι τόσο μεγάλος που αποτελεί από μόνο του κίνητρο φοροδιαφυγής. Η φορολογική πολιτική είναι φανερό ότι διαλύει την επιχειρηματικότητα.. Ο μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων εστίασης και ψυχαγωγίας είναι αδύνατον αν όχι να επιβιώσει, τουλάχιστον να αποκομίσει ένα εύλογο κέρδος που να αντιστοιχεί στην προσπάθεια που καταβάλλουν τα στελέχη της. Κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό μόνο εάν οι επιχειρήσεις φοροδιαφεύγουν  σε κάποιο βαθμό. Μία επιτυχημένη προσπάθεια συλλογής των σημερινών υψηλών φόρων θα οδηγούσε σε κλείσιμο πολλές επιχειρήσεις και το έργο τους θα έπαιρναν οι ισχυρότερες της αγοράς, οι οποίες εν συνεχεία θα ισχυροποιούντο. Αυτός θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος εξυγίανσης της αγοράς. Ο άλλος είναι  η ελάφρυνση της φορολογίας των επιχειρήσεων με παράλληλο έλεγχο, ώστε να δημιουργηθεί μία δίκαιη αγορά χωρίς παραβάτες, όπου η καλή επιχείρηση θα ανταμείβεται με την προτίμηση του καταναλωτή”.

Οι θεσμικοί φορείς επιχειρηματολογούν με βάση την πραγματική αγορά κι όχι τις ασκήσεις επί χάρτου κυβέρνησης και δανειστών: «Εάν οι επιχειρήσεις επιλέξουν να απορροφήσουν τις νέες επιβαρύνσεις θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα ρευστότητας. Εάν από την άλλη επιλέξουν να το μετακυλήσουν στις τιμές θα προσθέσουν ακόμα ένα λιθαράκι στην διαρκώς μειούμενη ζήτηση» υποστηρίζει η ΓΣΕΒΕΕ.

Πράγματι, η μέχρι σήμερα εφαρμογή αυστηρών φορολογικών πολιτικών έχει δημιουργήσει κατάσταση ‘εκκαθάρισης’ της αγοράς από ένα ζωτικό κομμάτι του επιχειρείν. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που έχουν στη διάθεσή τους οι θεσμικοί παράγοντες, η αύξηση του ΦΠΑ στην εστίαση τον Σεπτέμβριο του 2011 είχε σαν αποτέλεσμα το κλείσιμο περίπου 6.500 καταστημάτων και την απώλεια 40.000 θέσεων απασχόλησης. Παράλληλα στα δημόσια ταμεία μπήκαν 160 εκατ. ευρώ από το 1 δισ.  ευρώ που είχε αρχικώς προϋπολογιστεί· το μέτρο  βρέθηκε εκτός στόχων.

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Βασίλης Κορκίδης, θεωρεί ότι η νέα αύξηση του ΦΠΑ,  η έκτη σε έξι χρόνια και η δεύτερη τους τελευταίους 10 μήνες,  μεταφράζεται σε ακρίβεια για τους καταναλωτές ύψους περίπου 437 εκατ. ευρώ και χαρακτηρίζει το νέο μέτρο «κόφτη της κατανάλωσης, του τζίρου, αλλά και των δημοσίων εσόδων». Όπως κι άλλοι θεσμικοί παράγοντες, ο Πειραιώτης επιχειρηματίας προτείνει  όχι αύξηση αλλά καλύτερη είσπραξη του ΦΠΑ. Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ θυμίζει ότι μόλις πριν μερικούς μήνες, η αγορά είχε επιβαρυνθεί κατά περίπου 1,74 δισ. ευρώ από τη μετάταξη πολλών βασικών αγαθών και υπηρεσιών στον υψηλό συντελεστή, αλλά και την κατάργηση του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ στα νησιά.

Μπορούσε η αγορά να απορροφήσει τη συγκεκριμένη αύξηση; Σύμφωνα με τους θεσμικούς εκπροσώπους μια αύξηση 1% στην τελική τιμή δεν θα ήταν ‘αισθητή’  στον καταναλωτή καθώς θα μπορούσε να την απορροφήσει ο επιχειρηματικός κόσμος , εφόσον η αγορά …ευημερούσε, υπό τις παρούσες όμως συνθήκες της επιχειρηματικής ανομβρίας και της ελαχιστοποίησης της ιδιωτικής κατανάλωσης, ακόμα και  η παραμικρή μεταβολή στην τιμή θα επιφέρει μείωση της κατανάλωσης. Όπως το τοποθέτησε ο Β. Κορκίδης, «η αύξηση των λειτουργικών μας εξόδων, των υπερβολικών φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων, καθιστά ανέφικτο να απορροφηθεί η νέα αύξηση του ΦΠΑ».

Όπως μας πληροφόρησαν παράγοντες που εκφράζουν μερίδα της αγοράς, η αύξηση του ΦΠΑ έχει εντείνει το φαινόμενο της φοροαποφυγής με αποτέλεσμα τη νόθευση του ανταγωνισμού, σε μια περίοδο που και η παραμικρή ‘διαφορά’ στην πλάστιγγα, υπέρ της μιας ή της άλλης επιχείρησης μπορεί να αλλάξει τις ισορροπίες της αγοράς.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΙΙ

Γιώργος Τσιλιγκίρης, εστιατόρια Τηλέμαχος (Κηφισιά, Πανεπιστημίου)

“Είναι μεγάλο πρόβλημα η αύξηση του ΦΠΑ, είναι καταστροφή. Οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης δεν μπορούν να αντέξουν μια τέτοια φορολογία. Επιβάλλεται μάλιστα σε μια περίοδο που η κατανάλωση έχει περιοριστεί και οι επιχειρηματίες δεν έχουν παρά να απορροφήσουν τη συγκεκριμένη αύξηση. Θα πρέπει να το ‘καταπιούμε’ κι αυτό… Δεν βλέπω ότι οι επιχειρήσεις έχουν αυτή τη στιγμή τη δυνατότητα να βάλουν τον ΦΠΑ πάνω στις τιμές τους, επομένως είναι αναγκασμένες να τον απορροφήσουν. Εδώ γίνεται αγωνιώδης προσπάθεια να μειώσουμε τις τιμές, ούτε λόγος να γίνεται για παραπάνω αύξησή τους. Ο κόσμος υποφέρει… Η κατανάλωση του κρασιού στα εστιατόρια, είναι ένα δείγμα του παραλογισμού ο οποίος επικρατεί σχετικά με τον ΦΠΑ. Οι επιχειρηματίες της μαζικής εστίασης είναι υποχρεωμένοι να προπληρώνουν τον ΦΠΑ για κρασιά τα οποία θα πουλήσουν μετά από δύο ή τρία χρόνια.  Σε μια εποχή που με δυσκολία ο πελάτης καταναλώνει και ο επιχειρηματίας εισπράττει, δεν θα είχαμε αντίρρηση να καταβάλουμε αυτά που μας αναλογούν, αλλά είναι εντελώς παράλογο να προκαταβάλουμε το ΦΠΑ για κρασιά που δεν γνωρίζουμε πότε θα πουλήσουμε”.

Διεθνής κινητικότητα

Όπως είναι αναμενόμενο η αύξηση του ΦΠΑ και η νέα φορολογική πολιτική είναι ένα θέμα που έχει αποκτήσει διεθνείς διαστάσεις.  Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η συζήτηση για το παρόν και το μέλλον του ΦΠΑ βρίσκεται σε εξέλιξη, καθώς η Ε.Ε. από τη μια πλευρά και η UEAPME (Union Européenne de l’Artisanat et des Petites et Moyennes Entreprises) από την άλλη, συζητούν για  το σχέδιο δράσης που προβλέπει βελτιωτικές αλλαγές στο σύστημα ΦΠΑ των μικρομεσαίων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.

Αν και οι οριστικές αποφάσεις θα ληφθούν με το πέρας των εργασιών των δύο πλευρών (Κομισιόν και μικρομεσαίες επιχειρήσεις),  είναι σαφές ότι το ισχύον σύστημα ΦΠΑ, το οποίο ιδρύθηκε το 1993 με την πρόθεση να είναι μεταβατικό, είναι κατακερματισμένο και περίπλοκο. Όπως υποστηρίζει σε κείμενο το οποίο κατατέθηκε ως συμβολή στο διάλογο, από την UEAPME (στην Ελλάδα εκπροσωπείται από την ΕΣΕΕ), οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ευρώπη θεωρούν το σύστημα του ΦΠΑ ως το υψηλότερο κόστος λειτουργίας τους.

Οι θεσμικοί φορείς των ΜμΕ προτείνουν στην Επιτροπή τα εξής:

• Να καταστήσει το σύστημα ΦΠΑ απλούστερο στη χρήση του για τις επιχειρήσεις.
• Να καταπολεμήσει τον αυξανόμενο κίνδυνο της απάτης.
• Να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα του συστήματος ΦΠΑ με την αξιοποίηση των ψηφιακών δυνατοτήτων για τη μείωση του κόστους είσπραξης των εσόδων.

Δημοσιεύτηκε στο 6ο τεύχος του Grill, Σεπτέμβριος 2016.