Εργαζόμενοι: το ‘αλατοπίπερο’ της μαζικής εστίασης- Μέρος Β’

Το ανθρώπινο δυναμικό στις επιχειρήσεις εστίασης, ξενοδοχείων/ τουρισμού και τροφοδοσίας είναι ο κινητήριος μοχλός για την ομαλή  λειτουργία και την απρόσκοπτη ανάπτυξή τους. Εργοδότες κι επιχειρηματίες θα πρέπει να προσέξουν ακόμα περισσότερο αυτό το ‘συστατικό’ της κουζίνας τους.

Ρεπορτάζ, συνεντεύξεις, φωτογραφίες: Θανάσης Αντωνίου

Αν συμφωνούν σε κάτι εργοδότες και εργαζόμενοι είναι ότι ο κλάδος του επισιτισμού/ τουρισμού έχει, εκτός από πολλά εκκρεμή ζητήματα, ιδιαιτερότητες όπως η εποχιακή απασχόληση, οι ωρομίσθιοι εργαζόμενοι που δουλεύουν ως delivery κ.ά. Αυτά επιδεινώνουν την ήδη οξυμένη εργασιακά ατμόσφαιρα.

Η Έλλη Βαρχαλαμά, νομική σύμβουλος της ΓΣΕΕ, γνωρίζει καλά τους συγκεκριμένους κλάδους διότι έχει συμμετάσχει στην εκπόνηση κλαδικών ερευνών για το εργατικό δυναμικό τους. «Ο κλάδος έχει πολλά προβλήματα και χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση, εκτός όλων των άλλων κι  εξαιτίας της εποχικότητας» μας είπε στη σύντομη συνομιλία που είχαμε μαζί της στα μέσα Οκτωβρίου κι ενώ μερίδα του κλάδου, οι εργαζόμενοι στον τουρισμό, βρίσκονταν ήδη κινητοποιήσεις και πρόσθεσε: «Έχει επίσης πολλές εκκρεμότητες όπως το τι θα γίνει με τα επιδόματα, τι θα γίνει με τα επαγγελματικά περιγράμματα, έχει ανοικτά ζητήματα με το Ταμείο του για το οποίο οι εργαζόμενοι δίνουν αυτή τη στιγμή μεγάλο αγώνα στο πλαίσιο της ενοποίησης».

Σύμφωνα με τη νομική σύμβουλο της ΓΣΕΕ, «Ο τουρισμός είναι από τους λίγους κλάδους που έχει δώσει κλαδική συλλογική σύμβαση μέσα στην κρίση. Όπως γνωρίζετε από τις παρεμβάσεις των τελευταίων χρόνων οι συλλογικές συμβάσεις ήταν οι πρώτες που χτυπήθηκαν. Τι σημαίνει ‘κλαδική σύμβαση’ όμως; Ίσοι μισθοί κι όχι ατομικός μισθός».

Όσο για τους εργαζόμενους στο delivery, ο Παναγιώτης Προύτζος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργατών Επισιτισμού & Υπαλλήλων Τουριστικών Επαγγελμάτων μας πληροφόρησε ότι η υπάρχουσα απόφαση της Διαιτησίας βελτίωσε τη θέση τους, επιβάλλοντας ένα επίδομα ειδικών συνθηκών 10%, το οποίο αφορά στις άσχημες συνθήκες που βιώνουν και την επικινδυνότητα της κίνησης με τη μηχανή.

«Η σύμβαση, λόγω της ισχύουσας νομοθεσίας δεν μπορεί να τους απαλλάξει από τη χρήση ίδιου μεταφορικού μέσου όπως συνήθως συμβαίνει ή υποχρεωτικής ασφάλισης – κάτι που θα έπρεπε να κάνουν οι επιχειρήσεις- βελτιώνει όμως τη θέση αυτών των ανθρώπων οι οποίοι για λίγα ευρώ απασχολούνται επί δωδεκάωρο, χωρίς κράνη, χωρίς ασφάλεια, πέφτοντας θύματα τροχαίων κλπ.» σχολιάζει ο πρόεδρος της ΠΟΕΕ & ΥΤΕ.

Κυριότερος αριθμός εργαζομένων ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας (2015)

Κλάδος Οικονομικής δραστηριότητας	2015	%	2014-2015	2013-2014
Σύνολο μισθωτών	1.651.176	100	94.056	165.623
Υπηρεσίες εστίασης	167.204	10,1	12.377	31.336

Πηγή: Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Πληροφοριακό Σύστημα ΟΑΕΔ − ΕΡΓΑΝΗ (επεξεργασία ΙΝΕ ΓΣΕΕ).

Οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης ήταν ο κλάδος με τη μεγαλύτερη κινητικότητα κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων καθώς είναι πρώτος και με διαφορά στη δημιουργία νέω θέσεων εργασίας  και στις δύο εξεταζόμενες περιόδους.

Αλλαγές έγιναν. Κέρδη ήρθαν;

Σύμφωνα με τους περισσότερους παράγοντες με τους οποίους συνομίλησε το Grill, οι τάσεις ‘απορρύθμισης’ στην αγορά εργασίας δεν πέτυχαν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, αν και αρκετοί συμφωνούν με την άποψη που μας εξέφρασε ιδιοκτήτης συνοικιακού ψητοπωλείου σχετικά με το ζήτημα: «βρίσκομαι στο όριο δουλεύοντας από το πρωί μέχρι το βράδυ και δεν ξέρω αν θα μπορούσα να βγω οικονομικά σήμερα σε περίπτωση που οι μισθοί και οι ασφαλιστικές εισφορές ήταν αυτοί που ξέραμε πριν από μια δεκαετία. Οι μισθοί που δίνουμε δεν είναι μεγάλοι, αλλά κι αυτοί βγαίνουν με κόπο…».

Χωρίς να μπορεί να αποδειχθεί προς το παρόν με αριθμητικά στοιχεία, αλλά με βάση την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και την εμπειρία των συνομιλητών μας που προέρχονται από το χώρο του ανθρώπινου δυναμικού,  υπάρχει μια αρνητική συσχέτιση μεταξύ του ρυθμού μεταβολής της παραγωγικότητας και των ευέλικτων μορφών απασχόλησης.

Οι δεύτερες αυξάνονται συνεχώς, χωρίς η πρώτη να ‘τονώνεται’.  Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην  Ετήσια Έκθεση της ΓΣΕΕ για το 2015, «η επέκταση της ευελιξίας κι η μείωση του κόστους εργασίας λειτουργεί ως παγίδα που εγκλωβίζει πολλούς κλάδους σε ένα φαύλο κύκλο χαμηλής τεχνολογικής εξειδίκευσης, χαμηλής έντασης δεξιοτήτων και χαμηλής παραγωγικότητας, με αποτέλεσμα την αδυναμία τους να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα και τη θέση τους στο εγχώριο και διεθνές παραγωγικό σύστημα». Στον κλάδο της εστίασης, αυτό είναι μια αναντίρρητη πραγματικότητα.

Η ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ

Χρήστος Μπέτσας, ψητοπωλείο Λιθάρι, Νέα Σμύρνη

Grill| Ποια κατάσταση επικρατεί με το προσωπικό;

Είναι δύσκολη η δουλειά και οι επαγγελματίες λίγοι. Ο Έλληνας, δεν πάει να κάνει τέτοια δουλειά και κανείς δεν παίρνει τα λεφτά που φαίνονται στα χαρτιά. Ούτε τώρα, αλλά ούτε πριν την κρίση ερχόταν κανείς να δουλέψει με το βασικό. Δεν δουλεύει κανείς με 25 ευρώ μεροκάματο. Υπάρχει κούραση και ζέστη· θέλει τέχνη για να κάνεις σωστά τη δουλειά γιατί εδώ το ψήσιμο είναι διαφορετικό από στο σπίτι. Πρέπει να βγει κάτι στην ώρα του, όπως πρέπει και οι τεχνίτες που μπορούν να το κάνουν αυτό είναι λίγοι.

Προτάσεις

Οι περισσότεροι εμπλεκόμενοι θεωρούν πως, εξαιτίας των αντοχών που έχει επιδείξει ο κλάδος, υπάρχουν μικρά περιθώρια βελτίωσης της κατάστασης κι αυτά ακριβώς τα περιθώρια εξαντλούν αυτό το διάστημα εργοδότες κι εργαζόμενοι στις μεταξύ τους διαπραγματεύσεις· σε σχέση με άλλους κλάδους, εδώ οι διαπραγματεύσεις έδωσαν κάποια αποτελέσματα. Το περιεχόμενο και την πορεία των συγκεκριμένων θεμάτων μπορείτε να διαβάσετε στη συνέντευξη που ακολουθεί, του Παναγιώτη Προύτζου, προέδρου της ΠΟΕΕ & ΥΤΕ.

Σύμφωνα με τα  συμπεράσματα της  διήμερης συνάντησης εργασίας του ΙΝΕ ΓΣΕΕ στη Ρόδο το 2015, όπου παρουσιάστηκε η μελέτη «Οι εξελίξεις στον κλάδο του Τουρισμού / Επισιτισμού: Διαπιστώσεις – Προβλήματα και Προοπτικές για την Οικονομία και το Εργατικό Δυναμικό», πολιτεία, εργοδοτικοί φορείς και εργαζόμενοι πρέπει άμεσα να κινηθούν προς την αποκατάσταση και ενίσχυση των παροχών κοινωνικής ασφάλειας στους εργαζόμενους και τους ανέργους στον τουρισμό και τον επισιτισμό.

Αυτό μπορεί να γίνει με μια σειρά παρεμβάσεις όπως η στήριξη των εποχικά ανέργων με την αποκατάσταση του νομοθετικού πλαισίου για την καταβολή επιδότησης ανεργίας (αύξηση των μηνών επιδότησης) με ταυτόχρονη θέσπιση κινήτρων για την αντιμετώπιση της αδήλωτης ή ψευδώς δηλωμένης εργασίας στον κλάδο, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες επιβίωσης των πλέον επισφαλών εργαζόμενων στον τουρισμό, που είναι οι εποχικά εργαζόμενοι, αλλά και των τοπικών κοινωνιών.

Το ΙΝΕ θεωρεί ότι πρέπει άμεσα οι κοινωνικοί εταίροι να προχωρήσουν στο σχεδιασμό ειδικών προγραμμάτων ενταγμένων στις πολιτικές απασχόλησης που αφενός θα υποστηρίζουν τη διαβίωση των εποχικά ανέργων και παράλληλα θα συμβάλουν στην ανάπτυξη των γνώσεων, δεξιοτήτων και προσόντων τους. Τέλος απαιτείται η διασφάλιση της απρόσκοπτης πρόσβασης των εργαζομένων του κλάδου στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Όλες αυτές οι παρεμβάσεις, εφόσον ενισχυθούν με σημαντικά βήματα στο φλέγον ζήτημα των συλλογικών συμβάσεων και μέτρα προστασίας των χαμηλά αμειβόμενων εργαζομένων και σε συνδυασμό με μια μικρή αλλά εμφανή ανάκαμψη της αγοράς στη μαζική εστίαση και τον τουρισμό που είναι επί θύραις, μπορούν να αποτελέσουν τις βάσεις που περιμένουν όλοι οι εμπλεκόμενοι για ουσιαστική αναστροφή του κλίματος σε κουζίνες, σάλες και μπάρες σε όλη την Ελλάδα.

Δημοσιεύτηκε στο 7ο τεύχος του Grill, Σεπτέμβριος 2016.