Εργαζόμενοι: το ‘αλατοπίπερο’ της μαζικής εστίασης- Μέρος Γ’

Μεγάλο έλλειμμα εργασιακών δικαιωμάτων στον τουρισμό-επισιτισμό διαπιστώνει ο Παναγιώτης Προύτζος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργατών Επισιτισμού & Υπαλλήλων Τουριστικών Επαγγελμάτων.

Ρεπορτάζ, συνεντεύξεις, φωτογραφίες: Θανάσης Αντωνίου

 

Τον συναντήσαμε στα γραφεία της Ομοσπονδίας στο κέντρο της Αθήνας, στα μέσα Οκτωβρίου και του θέσαμε ερωτήματα για τους δύο κλάδους που εκπροσωπεί. Παράλληλα, του ζητήσαμε να μας παρουσιάσει τα μέχρι τώρα πεπραγμένα καθώς και τις μελλοντικές κινήσεις της Ομοσπονδίας η οποία μάχεται μέσα σε ένα δυσμενές εργασιακό περιβάλλον, απέναντι σε μάλλον απρόθυμους για διαπραγματεύσεις εργοδότες και μ’ ένα εργατικό δυναμικό που αντιμετωπίζει, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακραίες εργασιακές συνθήκες.

Grill | Κύριε πρόεδρε, οι κλάδοι του τουρισμού και της εστίασης άντεξαν απέναντι την κρίση. Αντικατοπτρίζεται αυτό στις παρούσες εργασιακές συνθήκες;

Παναγιώτης Προύτζος| Θεωρητικά θα έπρεπε… Στην πράξη όμως δεν συμβαίνει αυτό: ο κλάδος που άντεξε στις διαλυτικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, παρά τη συνεχή μεγέθυνση και  τα ρεκόρ επισκεψιμότητας, εμφανίζει σημαντικό έλλειμμα στα ποιοτικά διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του, στο σύνολο του εργατικού δυναμικού που απασχολείται σε αυτόν, με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά αδήλωτης ή ψευδώς δηλωμένης απασχόλησης.

Η εργοδοτική αυθαιρεσία και παραβατικότητα,  που συνοδεύτηκε τα τελευταία χρόνια από συστηματική καταπάτηση πολλών πλευρών της εργατικής και κοινωνικής νομοθεσίας σε ότι αφορά συμβάσεις, αμοιβές και ωράρια με αποκλειστικό στόχο για τις επιχειρήσεις την περαιτέρω μείωση του εργατικού κόστους, επιφέρει ολέθριες επιπτώσεις και στην κοινωνική ασφάλιση από την εισφοροδιαφυγή -εισφοροκλοπή.

Οι επιχειρήσεις του κλάδου όσο και αν επικαλούνται δραματική επιδείνωση, την ίδια ώρα που λειτουργούν εξατομικευμένα σε περιβάλλον αθέμιτου ανταγωνισμού αναλόγως της διαχείρισης του εργατικού τους κόστους, δεν επιβεβαιώνονται οι δυσοίωνες εκτιμήσεις τους αφού η μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας με μείωση των ονομαστικών αμοιβών ανά απασχολούμενο, οδήγησε σε αύξηση των περιθωρίων κέρδους τους (έκθεση ΤτΕ).

Το μεγάλο ποιοτικό έλλειμμα του κλάδου τουρισμού-επισιτισμού στα εργασιακά δικαιώματα περιορίζει δραματικά την αναπτυξιακή του συμβολή στην ελληνική οικονομία, ενώ θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στον παραγωγικό μετασχηματισμό του μοντέλου ανάπτυξης της χώρας.

Ας δούμε πρώτα τα ξενοδοχεία. Τι γίνεται εκεί;

Μετά τη καταγγελία της κλαδικής σύμβασης από την εργοδοτική πλευρά το 2012, σταθεροποιήσαμε με βούληση και των δύο πλευρών την κατάσταση με εκατέρωθεν υποχωρήσεις. Οι ξενοδόχοι δέχονταν μεγάλες πιέσεις από ορισμένα μέλη τους να ‘τελειώνουν’ μια και καλή με την συλλογική ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων. Καταφέραμε όμως να κρατήσουμε τη σύμβαση αποδεχόμενοι μειώσεις 15% των μισθών. Έκτοτε, ανανεώσαμε τη σύμβαση τρεις φορές, με κάποιες μικρές, συμβολικές, αυξήσεις. Θεωρούμε ότι στο βαθμό που εφαρμόζεται η σύμβαση -στα μέλη των ενώσεων ξενοδόχων βέβαια οι οποίες ευτυχώς αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% των μονάδων της χώρας-, η αγορά εργασίας είναι πιο ρυθμισμένη και οι συνθήκες που βιώνουν  οι εργαζόμενοι είναι καλύτερες.

Στη μαζική εστίαση τι γίνεται;

Στο χαοτικό χώρο του επισιτισμού με τις δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις, τα πράγματα πήραν άσχημη τροπή μετά την καταγγελία της σύμβασης τον Ιούνιο του 2012. Μετά την τρίμηνη ‘μετενέργεια’ της σύμβασης, οι εργοδότες ανέλαβαν δράση: οι οργανώσεις τους αρνήθηκαν να προσέλθουν στο διάλογο για την ανανέωση της σύμβασης κι ακολούθησε ένα ατελείωτο γαϊτανάκι από απολύσεις παλαιού προσωπικού για να αντικατασταθεί από νεώτερο με μικρότερο μισθολογικό κόστος και ατομικές συμβάσεις ανειδίκευτου εργάτη. Η κατάσταση αυτή δεν τιμάει τον κλάδο.

Τι εννοείτε;

Στον κλάδο των επισιτιστικών επαγγελμάτων υπάρχουν πολύ εξειδικευμένες ειδικότητες: στην Ελλάδα έχουμε εστιατόρια που έχουν κατακτήσει αστέρια Μισελέν. Είναι δυνατόν άνθρωποι που εργάζονται σε τέτοιου επιπέδου εστιατόρια να θεωρούνται …ανειδίκευτοι εργάτες; Διότι έτσι εμφανίζονται στις ατομικές συμβάσεις τους στην Επιθεώρηση Εργασίας. Όσον αφορά το παλαιότερο προσωπικό και υπό την απειλή των απολύσεων, αρκετοί τροποποίησαν με τους εργοδότες τους «κοινή συναινέσει» στην πράξη υπό την απειλή της απόλυσης, τις συμβάσεις εργασίας δημιουργώντας μια ‘γκρίζα’ περιοχή.

Υπάρχουν δηλαδή δηλωμένες συμβάσεις με αμοιβές ανειδίκευτου εργάτη και γνωρίζουμε πολύ καλά – χωρίς να είμαστε σε θέση να το αποδείξουμε- ότι υπάρχουν και ‘μαύρες’ αποδοχές στο περιθώριο. Αυτό όπως καταλαβαίνετε έχει σκληρές συνέπειες στα ασφαλιστικά ταμεία. Δεν μπορούμε να διανοηθούμε ότι μάγειροι αμείβονται με 586 ευρώ μεικτά…

Πως αντιμετωπίσατε το ζήτημα;

Το 2014 καλέσαμε τους εργοδότες σε διαπραγματεύσεις. Έθεσαν μια σειρά από τυπικά εμπόδια, καθυστέρησαν τη διαδικασία, πέσαμε πάνω σε αλλαγές κυβερνήσεων με ανέξοδες υποσχέσεις για αποκατάσταση της υποχρεωτικής εφαρμογής και  επέκτασης των συμβάσεων σε όλους τους εργαζόμενους/ επιχειρήσεις ενός κλάδου ανεξάρτητα από την αντιπροσώπευσή τους στα συλλογικά όργανα, καθώς και σε εναλλαγές νομοθεσίας όσο αφορά την μονομερή προσφυγή στη Διαιτησία. Είχαμε συνεχείς αναβολές ή παρατάσεις, αλλά το καλοκαίρι που μας πέρασε  εκδόθηκαν από τον ΟΜΕΔ οι πρώτες αποφάσεις από την τριμελή διαιτησία.

Πως κι επετεύχθη αυτό;

Αυτό επετεύχθη διότι επανήλθε η μονομερής προσφυγή στη διαιτησία· οι εργοδότες όλο το προηγούμενο διάστημα, με εξώδικά τους, είχαν ενημερώσει ότι δεν θα προσέρχονταν στις διαπραγματεύσεις, διότι η μη προσέλευση στις διαπραγματεύσεις ήταν μια πράξη ατιμώρητη. Σήμερα, που έχει αποκατασταθεί η δυνατότητα να προσφεύγουμε στο Διαιτητή μονομερώς, προσήλθαν και παρά τα όποια εμπόδια εκδόθηκαν οι αποφάσεις, μάλιστα πρώτα για τους εργαζόμενους στον κλάδο των ζαχαρωδών ειδών.

 

Κινούνται σε θετική κατεύθυνση οι αποφάσεις;

Θεωρούμε ότι κινούνται θετικά διότι επανέρχεται όλο το θεσμικό πλαίσιο της σύμβασης: βασικοί μισθοί αρκετά υψηλότερα από τον κατώτατο μισθό, επιδόματα, χρόνοι εργασίας κ.λπ. υπό την αίρεση ότι η εφαρμογή αφορά μόνο μέλη εκατέρωθεν. Η Κλαδική Σύμβαση όμως είναι ένα σαφές, οριοθετημένο πλαίσιο το οποίο ευελπιστούμε ότι θα δημιουργήσει ‘κινητικότητα’ στην αγορά εργασίας. Κάποιες επιχειρήσεις θα πληρώνουν σύμφωνα με τη συλλογική σύμβαση, ενώ θα αυξηθούν οι πολιτικές πιέσεις για να επεκταθεί το πλαίσιο της υποχρεωτικότητας για να μην υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός σε βάρος των επιχειρήσεων που εφαρμόζουν τη συλλογική σύμβαση έναντι άλλων.

Το επόμενο διάστημα οι εργοδοτικές οργανώσεις θα αποφασίσουν αν θα εξαντλήσουν όσες δυνατότητες αμφισβήτησης διαθέτουν καταφεύγοντας και στα δικαστήρια κατά των  διαιτητικών αποφάσεων της πενταμελούς Διαιτησίας πλέον- είναι κάτι που πιθανότατα θα γίνει και το περιμένουμε από τα Ζαχαρώδη. Θα είναι έκπληξη όμως για μας αν τελικά ο κ. Γιώργος Καββαθάς ως Πρόεδρος της Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε. και αντίστοιχα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εστιατορικών & Συναφών Επαγγελμάτων/Π.Ο.Ε.Σ.Ε. κινηθεί δικαστικά και αμφισβητήσει ουσιαστικά τις δημόσιες τοποθετήσεις του, όπου δηλώνει υπέρ των συλλογικών διαπραγματεύσεων, της συλλογικής ρύθμισης των εργασιακών σχέσεων κ.λπ.

Τι γίνεται με τους νεοεισερχόμενους στο κλάδο σας;

Αποτελούν ‘αποικίες’ ευελιξίας και βάναυσων εργασιακών σχέσεων. Εμφανίζουν το πιο βίαιο προφίλ αντιμετώπισης των εργαζομένων: χωρίς οριοθετημένες αμοιβές, χωρίς συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα πληρωμών, χωρίς ωράρια. Άσχημες είναι επίσης οι εργασιακές σχέσεις στα ταχυφαγεία. Αυτός ο κλάδος είναι ο επόμενος που θα καλέσουμε στις συλλογικές διαπραγματεύσεις, μετά την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την Κλαδική Σύμβαση του Επισιτισμού, διότι διαθέτει συλλογικό όργανο, το οποίο θα καλέσουμε να διαπραγματευτεί και να υπογράψει την επέκταση εφαρμογής της  κλαδικής σύμβασης.

Θα προσέλθουν νομίζετε;

Θα προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ασχέτως της βούλησής τους εφόσον θεσμικά θα επικρέμαται η μονομερής προσφυγή μας στη Διαιτησία, για να ρυθμίσουμε κι εκεί – στο μέτρο του δυνατού- τις εργασιακές σχέσεις.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο αφιέρωμα του Grill

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για την κατάσταση που επικρατεί στα εργασιακά ζητήματα ανατρέχοντας στις παρακάτω πηγές:

• Αργείτης Γιώργος (επιστημονικός διευθυντής ΙΝΕ ΓΣΕΕ): «Η κατάσταση της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα»– Εισήγηση σε εκδήλωση της ΓΣΕΕ για τα Εργασιακά, Θεσσαλονίκη, 8/9/2016.
• Έλλη Βαρχαλαμά (νομική σύμβουλος ΓΣΕΕ): «Οι εξελίξεις στις εργασιακές σχέσεις στον κλάδο του Τουρισμού»– Εισήγηση σε εκδήλωση της ΓΣΕΕ για τα Εργασιακά, Ρόδος 25-26/9/ 2015.
• Ι.Ν.Ε. – ΓΣΕΕ: «Οι εξελίξεις στον κλάδο του Τουρισμού / Επισιτισμού: Διαπιστώσεις – Προβλήματα και Προοπτικές για την Οικονομία και το Εργατικό Δυναμικό», Ρόδος 25-26/9/ 2015.
• Ι.Ν.Ε. – ΓΣΕΕ: «Η ελληνική οικονοµία και η απασχόληση- Eτήσια Έκθεση 2016», Αθήνα, Μάρτιος 2016.

Δημοσιεύτηκε στο 7ο τεύχος του Grill, Σεπτέμβριος 2016.