Για τα πρόσθετα και την ευρωπαϊκή πολιτική στα τρόφιμα

Είναι γνωστό ότι στην Σύνοδο της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το διάστημα 11 με 14 Δεκεμβρίου στο Στρασβούργο, το θέμα των φωσφορικών αλάτων βρέθηκε στο προσκήνιο της δημοσιότητας ενώ η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) πρόκειται να αναθεωρήσει την ασφάλεια των φωσφορικών προσθέτων στα τρόφιμα τον Δεκέμβριο του 2018.

Κείμενο: Βασίλης Καλπογιάννης *

Το θέμα ανακινήθηκε όταν η Επιτροπή Υγείας τάχθηκε κατά της πρότασης της Κομισιόν να επιτρέπεται η χρήση φωσφορικών αλάτων σε κατεψυγμένα κρέατα που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή κεμπάπ και ντονέρ. Η προσθήκη της συγκεκριμένης ουσίας επιτρέπεται στα φρέσκα κρέατα, όμως δεν υπάρχει κανονισμός για τη χρήση του στα κατεψυγμένα. Η αρμόδια Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εξέφρασε τις ανησυχίες της για τον αντίκτυπο που έχουν τα φωσφορικά άλατα στην υγεία όταν χρησιμοποιούνται ως πρόσθετα στα τρόφιμα, για το λόγο αυτό δήλωσε αντίθετη στο να επιτραπεί η χρήση τους στο κρέας (πρόβειο, αρνίσιο, βοδινό, μοσχαρίσιο ή πουλερικό) που χρησιμοποιείται για την παρασκευή κεμπάπ και ντονέρ.

Η κοινοβουλευτική ομάδα των Πρασίνων που προκάλεσε το όλο θέμα, επικαλούνται μια επιστημονική έρευνα του 2012, η οποία έδειξε ότι τα φωσφορικά πρόσθετα στα τρόφιμα ενδέχεται να συνδέονται με καρδιαγγειακούς κινδύνους. Από την πλευρά της, η EFSA κρατάει αποστάσεις επισημαίνοντας πως δεν μπορεί να αποδοθεί ο κίνδυνος για τις συγκεκριμένες παθήσεις στο φώσφορο γενικά ή στα πρόσθετα φωσφορικού ασβεστίου.

Κομισιόν & Ευρωβουλή

Από τη πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εισηγήθηκε υπέρ της συνέχισης της χρήσης του φωσφορικού άλατος, καθώς είναι ένα πρόσθετο το οποίο δεν φαίνεται να έχει αρνητικές συνέπειες στον οργανισμό και βοηθάει στο ομογενοποιημένο ψήσιμο του κρέατος.

Κάθε απόφαση όμως της Επιτροπής και κατ’ επέκτασης της ΕΕ, πρέπει να περνάει από την κριτική των άλλων θεσμών. Αυτό σημαίνει πως την εξετάζουν τόσο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (το οποίο εκπροσωπεί τις πολιτικές ηγεσίες των κρατών της ΕΕ) όσο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (που εκλέγεται από τους πολίτες της ΕΕ).

Τώρα όλοι εμείς οι Ευρωπαίοι πολίτες, αναρωτιόμαστε αν μας ικανοποιούν κι αν μας εξασφαλίζουν όλες αυτές οι πρόχειρες και αλλοπρόσαλλες γνωμοδοτήσεις των σοβαρότερων κέντρων αποφάσεων της Ευρώπης -των ατελείωτων ταχυτήτων- υπέρ του ίδιου συμφέροντος. Επίσης αναρωτιόμαστε αν είναι ορθό για μία τόσο απλή γνωμοδότηση να υπάρχει τελικά αναβλητική επί της ουσίας του προβλήματος απόφαση διάρκειας  ενός έτους! Και δεν είναι η πρώτη φορά…

Ευρωπαϊκή εκστρατεία για την απαγόρευση των glyphosates, κατάφερε να συγκεντρώσει 1,3 εκατ. υπογραφές για να ζητήσει την απαγόρευση του, καθώς οι  ευρωβουλευτές επιμένουν ότι το glyphosate, μια δυνητικά καρκινογόνος ουσία, θα απαγορευθεί μετά το 2022! Κλασική περίπτωση αδυναμίας των ευρωπαϊκών θεσμών να προστατεύσουν την ασφάλεια των καταναλωτών, έναντι πολυεθνικών προϊόντων.

Δυστυχώς τα γεγονότα μας δείχνουν τα σταθερά βήματα της μελλοντικής  πραγματικότητας  και μεθόδευσης των πολυεθνικών εταιρειών για τα προϊόντα τους, έναντι ολόκληρων κρατών και των κατοίκων τους. Η γηραιά Ευρώπη αν συνεχίσει να αντιδρά έτσι, σε λίγα χρόνια πράγματι θα είναι ανήμπορη να προστατεύσει τους κατοίκους της.

Η οργή των ιδιοκτητών εστιατορίων κεμπάπ οξύνεται όμως, εξαιτίας της άδειας που έχει παραχωρήσει η Ε.Ε. στη χρήση φωσφορικών αλάτων σε ορισμένα είδη αλλαντικών. Πολλοί Τούρκοι εστιάτορες εκτιμούν μάλιστα ότι η πρόταση των Ευρωβουλευτών για απαγόρευση των φωσφορικών αλάτων αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης «αντιτουρκικής» στάσης από την πλευρά των ευρωπαϊκών θεσμών.

Τα φωσφορικά άλατα κι εμείς

Τα «φωσφορικά», ενυπάρχουν υπό μορφή εστέρων ως εγγενή συστατικά των τροφών, κυρίως σε τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες, όπως γαλακτοκομικά προϊόντα, ψάρια, κρέας ,αλλαντικά, αυγά κ.ά.. Η χρήση φωσφορικών αλάτων ως προσθέτων, επιτρέπεται κατά περίπτωση κατηγορίας τροφίμων (καν. ΕΕ1129/2011).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο ρόλος των φωσφορικών στη τεχνολογία του κρέατος καθώς συμβάλλουν στην βελτίωση της  συγκράτησης της υγρασίας του κρέατος κι έτσι στην απόδοση σε προϊόν (επεξεργασμένα προϊόντα κρέατος, ζαμπόν, αλλαντικά, παρασκευάσματα κρέατος). Χρήση φωσφορικών αλάτων απαιτείται προκειμένου να σχηματιστεί μια πρωτεϊνική μεμβράνη που συγκολλά τα κομμάτια κρέατος και επιτρέπει έτσι την ομοιόμορφη ψύξη και το ψήσιμό τους.

Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί πλέον να επιτρέψει τη χρήση φωσφορικού οξέος, διφωσφορικών, τριφωσφορικών και πολυφωσφορικών αλάτων (Ε 338-452) στον κατεψυγμένο γύρο (όλα τα είδη κρέατος).

Η εκτιμώμενη ημερήσια πρόσληψη φωσφορικών έχει υπερδιπλασιαστεί από τη δεκαετία του 1990, από λίγο κάτω από 500 mg/ημέρα σε 1.000 mg/ημέρα, με αποτέλεσμα να ελλοχεύει κίνδυνος από την υπερβολική πρόσληψη φωσφορικών αλάτων καθώς έχει φανεί να προκαλούν αγγειακή ασβεστοποίηση. Σήμερα η επισήμανση περιορίζεται στην απλή αναφορά τους ως προσθέτου. Αυτή η χημική ουσία θεωρητικά απαγορεύεται να χρησιμοποιείται, αλλά ο κανόνας σπανίως εφαρμόζεται.

Τα φωσφορικά είναι παρόντα στη διατροφή μας, ενδέχεται όμως η ποσότητα του προσλαμβανόμενου φωσφόρου υπό μορφή προσθέτων σε επεξεργασμένα τρόφιμα, να είναι πολύ μεγάλη. Γι’ αυτό το λόγο, θα πρέπει να γράφεται το ημερήσιο ανώτατο  όριο για τον ανθρώπινο οργανισμό σε κάθε συσκευασία προϊόντος.

Υστερόγραφο

Προκαλεί εντύπωση η άμεση υπερασπιστική γραμμή των Τούρκων επιχειρηματιών με άσχημο λεξιλόγιο στον Τύπο για τους υπεύθυνους του προβλήματος, υπέρ των παραδοσιακών τους προϊόντων (ντονέρ) διότι ουσιαστικά το δικό τους παραδοσιακό γύρο έθιγε και όχι τον ελληνικό!

Οι Γερμανοί χωρίς καμία αναφορά στο χοιρινό και τα υποπροϊόντα του σε όλο αυτό το πρόβλημα επέλεξαν μία σιγή ιχθύος ,που θα πρέπει να μας προβληματίσει για το μέλλον!

-Το WWF Αυστρίας στο παρελθόν έχει αναδείξει το πρόβλημα των φωσφορικών αλάτων όταν το ψάρι πανγκάσιους, τοποθετήθηκε στην ομάδα πιστοποίησης  από το MSC ,ανακοίνωσε ότι δεν μπορεί να πιστοποιηθεί διότι εμπλουτίζεται με φωσφορικά άλατα.

*   Ο  Βασίλης Καλπογιάννης δραστηριοποιείται στο χώρο της μαζικής εστίασης από τη δεκαετία του 1980. Υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος του Συλλόγου Ιδιοκτητών Εστιατορίων Γρήγορης Εξυπηρέτησης (1984). Σήμερα ασχολείται με την εκπαίδευση νέων επιχειρηματιών και παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες σε εταιρείες εστίασης.