Θεόδωρος  Αλεξίου: «Γαστρονομία σημαίνει φρεσκάδα, νοστιμιά & θαλπωρή»

Παγκόσμια διάκριση έλαβε η Λέσχη Γαστρονομίας Ηπείρου ‘Αλέξανδρος Γιώτης’ στον διεθνή διαγωνισμό  Foodtrekking Awards 2021, που διοργανώνει κάθε χρόνο η ‘World Food Travel Association’,  όπου έλαβε τη δεύτερη διάκριση στην κατηγορία ‘Best Culinary Storyteller’. Με αφορμή αυτή τη διάκριση, το Grill συνομιλεί με τον πρόεδρο της Λέσχης Θεόδωρο Αλεξίου για τον γαστρονομικό πολιτισμό της Ηπείρου, τις δραστηριότητες της Λέσχης και την τρέχουσα κατάσταση της εστιατορικής αγοράς.

Συνέντευξη στον Θανάση Αντωνίου. Φωτογραφίες: Λέσχη Γαστρονομίας Ηπείρου.

 

Grill | Παρατηρήσατε αλλαγές στις μαγειρικές τάσεις και, γενικότερα, στην εικόνα της γαστρονομίας κατά τη διάρκεια των 18 μηνών της πανδημίας;

Θεόδωρο Αλεξίου | Από την αρχή της πανδημίας ήδη, και ειδικά μέσα στο πρώτο lockdown, πολλοί άνθρωποι, προκειμένου να έχουν κάποια δημιουργική δραστηριότητα ώστε να αντιμετωπίσουν το αίσθημα εγκλεισμού, το έριξαν στη μαγειρική. Ξέρετε, η μαγειρική είναι από τις δημιουργικές δραστηριότητες που με μικρά έξοδα δίνουν τη δυνατότητα ενός μεγάλου αριθμού διαφορετικών δημιουργιών. Είναι όπως η ζωγραφική με τη διαφορά ότι στο τέλος …τρώμε το δημιούργημα, που σημαίνει ότι έχει και άμεση πρακτική χρήση. Ενδεικτικό γεγονός της κατακόρυφης αύξησης της οικιακής μαγειρικής είναι το ότι από τις πρώτες μέρες ήδη είχαν εξαφανιστεί οι μαγιές από τα super market! Επίσης, επειδή οι άνθρωποι περνούσαν όλο το χρόνο τους στο σπίτι, είχαν και πολύ περισσότερο διαθέσιμο για μαγειρική απ’ ότι συνήθως, οπότε άρχισαν να μαγειρεύουν πιο πολύπλοκα φαγητά που χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Έτσι, από τη μία είδαμε στα social media να δημοσιεύονται παραδοσιακές συνταγές, από την άλλη η έθνικ κουζίνα άρχισε να εμφανίζεται και στις σπιτικές κουζίνες εκτός από τα εστιατόρια.

 

Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί στην εστίαση στην Ήπειρο μετά το πέρας του καλοκαιριού;

Τα εστιατόρια ήταν από τις επιχειρήσεις που χτυπήθηκαν πιο πολύ από την πανδημία. Το καλό ήταν ότι το κράτος παρείχε αρκετή χρηματοδότηση τόσο για την περίοδο της πανδημίας ώστε να παραμείνουν λειτουργικές οι εγκαταστάσεις τους, να μην κλείσουν δηλαδή, όσο και για την επανεκκίνησή τους. Βέβαια, όλη αυτή η στήριξη απλώς βοήθησε ώστε να μην κλείσουν οι επιχειρήσεις, η επανεκκίνηση όμως ξεκίνησε ουσιαστικά από το μηδέν. Στην Ήπειρο η επανεκκίνηση φαίνεται ότι πήγε καλά. Οι επιχειρήσεις εστίασης παρουσίασαν μεγάλη κίνηση ενώ εμφανίστηκαν και μερικά νέα καταστήματα.

 Ποιο ρόλο έπαιξε ο τουρισμός από τον Ιούνιο του 2021 μέχρι σήμερα;

Ο τουρισμός ήταν ο κύριος λόγος που η επανεκκίνηση της εστίασης στην Ήπειρο πήγε καλά. Η Ήπειρος είναι γνωστή για την αυθεντική και ρουστίκ γαστρονομία της και με την επανέναρξη των τουριστικών μετακινήσεων πολλοί από το εσωτερικό και το εξωτερικό, προτίμησαν για διακοπές την περιοχή μας. Το καλό με την Ήπειρο είναι ότι, ειδικά το ορεινό της τμήμα, αποπνέει την αίσθηση της …υγείας˙  την αίσθηση ότι όλοι είναι απομακρυσμένοι από ό,τι κακό συμβαίνει στις πόλεις. Αυτή η αίσθηση καθώς και το γεγονός ότι τα χωριά μας είναι απομακρυσμένα το ένα από το άλλο και αραιοκατοικημένα, δηλαδή εφαρμόζεται με φυσικό τρόπο η ‘κοινωνική αποστασιοποίηση’, έφερε πολλούς επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού.

 Τι περιμένετε για τη χειμερινή περίοδο;

Την ίδια και καλύτερη πορεία, λαμβανομένου υπόψη και του γεγονότος ότι η Ήπειρος τα έχει πάει πολύ καλά στους δείκτες της πορείας της πανδημίας, ώστε να θεωρείται, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, από τους σχετικά ασφαλείς προορισμούς. Είναι εξάλλου κι ο λόγος που μας προτίμησαν φέτος πολλοί επισκέπτες από το εξωτερικό, ακόμη κι από τις ΗΠΑ που μέχρι τώρα δεν είχαμε ιδιαίτερους επισκέπτες. Ο τουρισμός είναι απαραίτητος ώστε οι επισκέπτες μας να γευτούν τα αποτελέσματα των προσπαθειών των επαγγελματιών του χώρου και να διαδώσουν την καλή εμπειρία τους και σε άλλους.

 

Η μείωση της αγοραστικής δύναμης του κοινού και η αύξηση της τιμής των πρώτων υλών  ίσως  ευνοήσουν την επιλογή του ‘ταχυφαγείου’. Πως μπορεί να απαντήσει η γαστρονομία;

Η αντιπαράθεση μεταξύ ταχυφαγείου και υψηλής (κατά το μάλλον ή ήττον) γαστρονομίας καλά κρατεί από δεκαετίες! Το καλό με την επαρχία είναι ότι οι φυσικές και υψηλής ποιότητας πρώτες ύλες είναι σε πολύ καλύτερες τιμές απ’ ότι στα μεγάλα αστικά κέντρα, μερικές φορές μάλιστα έως και δωρεάν, αν κάποιος εστιάτορας έχει και τις δικές του μικροκαλλιέργειες, όπως συμβαίνει σε πολλά εστιατόρια σε χωριά.

Αυτό που θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί, και ίσως η μετά πανδημία εποχή είναι μια καλή ευκαιρία να ανοίξει η συζήτηση, είναι ο ορισμός της ‘υψηλής γαστρονομίας’, ειδικά όταν αυτή αντιπαρατίθεται με την λογική του εύκολου, γρήγορου και φτηνού φαγητού.

Οπότε, πώς ορίζετε εσείς τη συγκεκριμένη έννοια;

Κατά την γνώμη μας στη Λέσχη Γαστρονομίας Ηπείρου, η υψηλή γαστρονομία δεν πρέπει να καθορίζεται μόνο από την πολυπλοκότητα των συνταγών, τις δύσκολες τεχνικές και τις ακριβές πρώτες ύλες, αλλά και από τη νοστιμιά των φαγητών, τη θαλπωρή που εμπνέουν, την εντοπιότητα και τη φρεσκάδα των πρώτων υλών και από τις ιστορίες που μπορούν να μας διδάξουν. Ίσως φαίνεται περίεργη η σύνδεση της γαστρονομίας με ιστορίες, αλλά αυτό που έχουμε ανακαλύψει κι εμπεδώσει στη Λέσχη κατά την διάρκεια των ερευνών μας είναι ότι δεν υπάρχει κανένα ιστορικό γεγονός και καμία ιστορική περίοδος που να μην ήταν συνδεδεμένη, άμεσα ή έμμεσα, με την γαστρονομία.

 Πόσο έχει βοηθήσει η γαστρονομία και η Λέσχη σας, την ανάδειξη Ηπειρώτικων ΠΟΠ προϊόντων;

Η αναγνώριση ΠΟΠ προϊόντων είναι πολύ σημαντική με μία προϋπόθεση: ότι αντιλαμβανόμαστε πως είναι μόνο το πρώτο βήμα για την ανάδειξη ενός προϊόντος κι ενός τόπου. Τα επόμενα, εξίσου αν όχι περισσότερο, σημαντικά βήματα είναι η εμπιστοσύνη των ανθρώπων στα προϊόντα αυτά και η υπερηφάνεια που πρέπει να τους ενσταλαχτεί ώστε να μιλούν γι’ αυτά, αποτελώντας οι ίδιοι ζωντανές διαφημίσεις, καθώς επίσης και η στρατηγικά σχεδιασμένη και εφαρμοσμένη διαφήμισή τους σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η Λέσχη Γαστρονομίας Ηπείρου έχει παίξει ουσιαστικό ρόλο καθώς με τις έρευνές της αναδεικνύει και τεκμηριώνει τόσο την ιστορικότητα προϊόντων και συνταγών, όσο και τις χρήσεις τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν σκεφτεί κανείς ότι ακόμη και πρώτες ύλες που παλιά χρησιμοποιούταν ευρύτατα, σήμερα έχουν εξαφανιστεί από τη διατροφή μας ενώ αναδεικνύονται σε άλλες περιοχές. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το μοσχοσίταρο ή τριγωνέλα που αποτελούσε ένα από τα κύρια μυρωδικά της κουζίνας μας παλαιότερα και σήμερα έχει εξαφανιστεί, τη στιγμή που αποτελεί διεθνώς χρηματιστηριακό προϊόν!

 

Ποια είναι τα σχέδιά σας για το επόμενο διάστημα μετά την τελετή βράβευσή σας στο Λονδίνο;

Η Λέσχη Γαστρονομίας Ηπείρου ξεκίνησε μια ξεχωριστή, πιο επαγγελματική πρωτοβουλία που λέγεται ‘Food & Paths’. Σκοπός της είναι η επαγγελματική προσφορά υπηρεσιών Γαστρονομικού Τουρισμού στις περιοχές μας συνδυάζοντας την πεζοπορία και τη γνωριμία με τη φύση με υπαίθριες παραδοσιακές τεχνικές μαγειρικές με παλιές αυθεντικές ντόπιες συνταγές. Κι όλα αυτά σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές εποχιακές δραστηριότητες·  τρύγο το φθινόπωρο, απόσταξη τσίπουρου τον Οκτώβρη, τοπικά ήθη και έθιμα τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, το στεφάνι της Πρωτομαγιάς κλπ. Με τον τρόπο αυτό ο επισκέπτης της περιοχής θα γνωρίσει το πολιτιστικό, φυσικό και γαστρονομικό περιβάλλον της Ηπείρου ‘από μέσα’ και θα αποκτήσει μια ανυπολόγιστη εμπειρία ζωής. Ετοιμάζουμε επίσης την έκδοση δύο βιβλίων. Το ένα περιέχει όλη τη γαστρονομική ιστορία της περιοχής των Ιωαννίνων από τη Νεολιθική περίοδο μέχρι τις μέρες μας μέσα από ευρήματα, διηγήσεις και έρευνα στις πηγές, ενώ το δεύτερο είναι μια συλλογή γαστρονομικών περίεργων ιστοριών απ’ όλο τον κόσμο που αφορούν τα φαγητά και τις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούμε σήμερα. Ελπίζουμε για την έκδοσή τους στις αρχές του 2022.

Λέσχη Γαστρονομίας Ηπείρου: 13χρονη πορεία

 Από το 2008 που ιδρύθηκε από τον αείμνηστο Αλέξανδρο Γιώτη, έχει πραγματοποιήσει περίπου 20 θεματικά συμπόσια, έχει λάβει μέρος σε πολλές αποστολές ανάδειξης της Ηπειρωτικής κουζίνας ενώ συμμετέχει και σε προγράμματα ERASMUS+ τα οποία έχουν αντικείμενο είτε την εκπαίδευση τοπικών παραγωγών σε τεχνικές άλλων κρατών, είτε εκπαίδευση ξένων παραγωγών σε ελληνικές τεχνικές. Το ερευνητικό έργο της Λέσχης  αποτυπώνεται σε πάνω από 100 άρθρα δημοσιευμένα σε έντυπα του χώρου καθώς και στην σελίδα της στο Facebook ενώ πρόσφατα άρχισε η αναδημοσίευσή τους και στον ακαδημαϊκό ιστότοπο academia.edu.